Ν. Σαντορινιός από την Μάλτα: Μόνο με ενιαίες αποδοτικές πολιτικές για τα νησιά και τις ορεινές περιοχές

Στο πρόγραμμα ακρόασης με θέμα «Ποιο είναι το μέλλον για τα νησιά της ΕΕ» (What future for islands in the European Union- Public Hearing) που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της ανάληψης της Μαλτέζικης προεδρίας της ΕΕ και έλαβε χώρα υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ), παρενέβη με θέμα την ελληνική Νησιωτικότητα ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Νεκτάριος Σαντορινιός.

Από την Μάλτα, χθες, ο Υφυπουργός σημείωσε στην ομιλία του, ότι κύριο ζητούμενο, υπογράμμισε, για αποδοτικές νησιωτικές πολιτικές, είναι τα νησιά να στηριχτούν και να συνεχίσουν να έχουν κοινωνική και οικονομική ζωή, σε αντιστοιχία με ό,τι συμβαίνει στην ηπειρωτική Ευρώπη. Μόνο με αυτό τον τρόπο η ΕΕ θα καταφέρει να αξιοποιήσει όλα της τα εδάφη για αυτό το λόγο πρότεινε συγκεκριμένα μέτρα που θα μπορούσε η Ε.Ε. να υιοθετήσει, ώστε να ανατραπούν οι αρνητικοί δείκτες των νησιών και να δημιουργηθούν ενιαίες και ισότιμες συνθήκες ανάπτυξης.

Προτάσεις για ένα εναλλακτικό αναπτυξιακό πρότυπο που μπορεί να αναδειχθεί στα νησιά

Ο Νεκτάριος Σαντορινιός, υπεραμύνθηκε ενός προτύπου ζωής που διασφαλίζει την αυτονομία των νησιών και την ισότητα των νησιωτών ως πολιτών της Ένωσης. Όπως χαρακτηριστικά είπε, ο Τουρισμός, με την υψηλή εποχικότητα που παρουσιάζει ο κλάδος, δεν μπορεί, πλέον να αποτελεί την μοναδική πηγή ανάπτυξης για τα νησιά. Πρέπει να οδηγηθούμε, τόνισε, σε μια αλλαγή μοντέλου ανάπτυξης που να συνδυάζει τις μεταφορές με την παραγωγή ενέργειας, την ενέργεια με το σεβασμό στο περιβάλλον, το περιβάλλον ως πρωτογενή πηγή παραγωγής, την παραγωγή ως βάση για μεταποίηση και υπηρεσίες, τις δημόσιες υπηρεσίες ως δείγμα λειτουργικότητας σε ειδικές συνθήκες, έτσι ώστε τα νησιά να καθίστανται βιώσιμα όλες τις εποχές του έτους.

Πως μπορεί να συμβάλει η Ε.Ε.

Ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής πολιτικής πρότεινε, εν όψει της Μαλτέζικης Προεδρίας, η έννοια της νησιωτικότητας να οριστεί ως διακριτή πτυχή της πολιτικής συνοχής και της περιφερειακής ευρωπαϊκής πολιτικής. Για αυτό το λόγο ζήτησε την εισαγωγή ρήτρας νησιωτικότητας σε όλες τις οδηγίες για εφαρμογή των κανόνων του ανταγωνισμού, ώστε να μην πολλαπλασιάζεται το κόστος επιδότησης.

Περαιτέρω, ανέφερε ότι, οι όποιες αναπτυξιακές παρεμβάσεις δεν πρέπει να στοχεύουν μόνο στην αύξηση του ΑΕΠ και τη βελτίωση του μέσου όρου συνθηκών ζωής αλλά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής με όρους ανθρώπινης ανάπτυξης.Συγκεκριμένα, ο Νεκτάριος Σαντορινιός, ζήτησε να εφαρμοστούν στη πράξη τα άρθρα 174-175 των ιδρυτικών συνθηκών αλλά και το άρθρο 170 που έχει ειδική αναφορά στα διευρωπαϊκά δίκτυα και τις νησιωτικές περιοχές, καθώς και την υιοθέτηση εξαιρέσεων στην εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού.Επιπλέον, τόνισε την έντονη ανάγκη εφαρμογής- σε ευρωπαϊκό επίπεδο- ενός μεταφορικού ισοδύναμου με αξιόπιστες, συχνές, προσιτές συγκοινωνίες.

Τέλος, ο Υφυπουργός, παρατήρησε ότι οι πολιτικές συνοχής κατανέμονται στις περιφέρειες με βάση το τοπικό ΑΕΠ κάτι που δεν μπορεί να εφαρμοστεί πλήρως για νησιωτική περιφέρεια. Όπως τόνισε, παρουσιάζεται, συχνά, το πρόβλημα, σε μια περιφέρεια με ένα μεγάλο και πολλά μικρά νησιά, το μεγάλο νησί να καταγράφει εξαιρετικά μεγάλο ρυθμό ανάπτυξης αλλά τα υπόλοιπα να μην καρπώνονται μερίδιο. Αυτό αποδεικνύει πως τόσο η περιφερειακή κατανομή πόρων για τη συνοχή χωρίς αναλογικότητα, τόσο και η αξιολόγηση με βάση το μέσο όρο δεν αποτελούν ασφαλείς δείκτες ανάπτυξης. Αν συνεχίσουμε με αυτή τη μέθοδο τότε στο πλαίσιο του αθέμιτου ανταγωνισμού θα δούμε να γιγαντώνονται οι φορολογικοί παράδεισοι και οι μαύρες αγορές. Για αυτό το λόγο πρότεινε την ίδρυση ενός κοινού αναπτυξιακού ταμείου με τμήματα από DG MOB, DG REGIO και DG ENV, όπου θα χρησιμοποιεί όλα τα δυνατά αναπτυξιακά εργαλεία εφαρμόζοντας και εξετάζοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιωτικών και απομακρυσμένων περιοχών.

Οι αρνητικοί δείκτες των ελληνικών νησιών

Όπως σχολίασε ο Νεκτάριος Σαντορινιός, για να κατανοήσει κανείς καλύτερα την ανάγκη αλλαγής οπτικής γύρω από το ζήτημα των νησιών, δεν έχουμε παρά να εξετάσουμε την Ελλάδα, τη μόνη πολυνησιακή χώρα της Ευρώπης με τόσα κατοικημένα νησιά. Τα βασικά χαρακτηριστικά των ελληνικών νησιών που είναι το μικρό μέγεθος, ο μικρός πληθυσμός, η απομόνωση και η περιφερειακότητα, αποτελούν αιτία του υψηλού κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων, της διαβίωσης των νοικοκυριών, της κατασκευής και της λειτουργίας δημόσιων υποδομών και υπηρεσιών από το κράτος.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ η αδυναμία των νησιών καταδεικνύεται πρωτίστως, στους τομείς της Παιδείας και της Υγείας, ανέφερε ο Νεκτάριος Σαντορινιός.

Τα νησιά, εδώ και χρόνια, παρουσιάζουν τα χαμηλότερα ποσοστά στην κατανομή ιατρικού ανθρώπινου δυναμικού και λειτουργίας υποδομών, υπογράμμισε ο Υφυπουργός, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι αναφορικά με τις ιατρικές υποδομές, που ποτέ μέχρι τώρα δεν ήταν προτεραιότητα στις όποιες νησιωτικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν, το μεγαλύτερο πρόβλημα εστιάζεται στη Σάμο (3,14), τις Κυκλάδες (3,2) και τα Δωδεκάνησα (3,6) που βρίσκονται αρκετά κάτω από τη μέση τιμή του δείκτη στην επικράτεια (5,09) με αποκλίσεις 1,95, 1,89, 1,49 μονάδες αντίστοιχα.

Αναφορικά με την Παιδεία στα νησιά, ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής πολιτικής υπογράμμισε το ανησυχητικό φαινόμενο της έντονης μαθητικής διαρροής, σημειώνοντας πως το 2014-2015, τα νησιά εμφανίζουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά. Ειδικότερα, τα Δωδεκάνησα εμφανίζουν το υψηλότερο ποσοστό σχολικής διαρροής στην Ελλάδα (8,37%), ενώ ακολουθούν η Λευκάδα με 7,14% και η Λέσβος με 6,35%, ποσοστά αρκετά υψηλότερα σε σχέση με το μέσο όρο στην Επικράτεια (3,84%).

Ιδιαίτερη βαρύτητα στην ομιλία του, έδωσε ο Υφυπουργός, στην οικονομική ζωή των νησιών, την οποία χαρακτήρισε δυσχερή λόγω ολιγοπωλιακών συνθηκών. Οι κανόνες ανταγωνισμού, είπε, δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε τόσο μικρή αγορά. Από τη στιγμή που τέθηκε σε εφαρμογή η Οδηγία 2932/2001 αυξήθηκε το κόστος επιδότησης γενικού οικονομικού συμφέροντος. Οι ολιγοπωλιακές αγορές ωθούν τις τιμές των προϊόντων σε επίπεδα αρκετά υψηλότερα από τις ανταγωνιστικές, γεγονός που έχει διπλή αρνητική επίδραση τόσο στην κατανάλωση, όσο και στην παραγωγή, αυξάνοντας το κόστος των παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών.

Τέλος, ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, στηλίτευσε το γεγονός ότι δεν υπάρχει αναλογικότητα σε ότι αφορά τη χρηματοδότηση για την επίτευξη των ίδιων στόχων. Η περιφερειακή κατανομή των πόρων, είπε με έμφαση ο Νεκτάριος Σαντορινιός, δημιουργεί στην καλύτερη περίπτωση συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των νησιών και στην χειρότερη συνθήκες εγκατάλειψης, στοιχεία που μας αποδεικνύουν πόσο δύσκολο είναι να εφαρμοστούν οι πολιτικές συνοχής της ΕΕ στα νησιά.