Νεκροταφείο σκαφών: Μια τοξική βόμβα απειλεί τη δημόσια υγεία

Αναδημοσίευση
από το www.newmoney.gr

Σε νεκροταφεία σκαφών κινδυνεύουν να μετατραπούν χερσαίοι και θαλάσσιοι χώροι όπως μαρίνες, καταφύγια και  αγκυροβόλια. Η εγκατάλειψη χρόνο με τον χρόνο ολοένα και περισσότερων, πάσης φύσεως, πολυεστερικών σκαφών  που ολοκληρώνουν, για οποιοδήποτε λόγο, τον κύκλο της ζωής τους προκαλεί μεγάλα προβλήματα, χωρίς να υπάρχει μέριμνα για την επίλυσή του.


Το θέμα πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, όταν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, οι ιδιοκτήτες σκαφών αναψυχής αναγκάστηκαν να τα θέσουν σε αχρησία, είτε λόγω αδυναμίας κίνησης και συντήρησής τους, είτε λόγω επιβολής σε αυτά νομικών περιορισμών για διάφορους λόγους. Σημαντικό είναι το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στις περιοχές του ανατολικού Αιγαίου όπου, εξαιτίας  του μεταναστευτικού, παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση μικρών σκαφών σε κακή κατάσταση.

Όπως επεσήμαναν κύκλοι της αγοράς, υπάρχουν  δυσμενείς συνέπειες σε τομείς όπως:

·  Η Δημόσια τάξη και ασφάλεια, λόγω της πιθανολογούμενης εκδήλωσης έκνομων ενεργειών σε αυτά (κλοπές, πυρκαγιές, κ.λπ.),
·  Η Δημόσια υγεία και το περιβάλλον, λόγω της μακρόχρονης παραμονής τους χωρίς συντήρηση και της τυχόν ύπαρξης ρυπογόνων ουσιών εντός αυτών

·  Η τουριστική εικόνα της χώρας, λόγω της υποβάθμισης του τουριστικού προϊόντος που προσφέρεται και
·  Η εύρυθμη λειτουργία των τουριστικών λιμένων, λόγω της κατάληψης ωφέλιμου και λειτουργικού χώρου των εγκαταστάσεων αυτών.                       


Τον Νοέμβριο του 2018, ο ΙΜΟ δημοσίευσε  μελέτη για την κατάσταση που επικρατεί παγκοσμίως όσον αφορά τη διαχείριση των πλαστικών σκαφών στο τέλος του κύκλου ζωής τους.

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε γιατί το  πρόβλημα των παρατημένων πλαστικών σκαφών σε διάφορα μέρη, αλλά και το «γέμισμα» των χωματερών έχει φτάσει σε οριακό σημείο, ειδικά για τα μικρά νησιωτικά κράτη  όπως ο Μαυρίκιος που δεν έχουν χώρο ή  και εξειδικευμένες εγκαταστάσεις, ή για κράτη που διαθέτουν μεγάλο αριθμό πλαστικών σκαφών αναψυχής.
Η μελέτη διενεργήθηκε από τον ΙΜΟ ως πρώτο βήμα για την ανάληψη δράσης, σε παγκόσμιο επίπεδο, για το ζήτημα αυτό που κλιμακώνεται.

Η εκτιμώμενη ζωή των πολυεστερικών σκαφών είναι 30 – 50 χρόνια. Ο πολυεστέρας χρησιμοποιείται σε πολλές εφαρμογές όπως σκάφη, πτερύγια  ανεμογεννητριών, αγωγοί, στέγαση κ.λπ.

Στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι υπάρχουν 6,3 εκατομμύρια πλαστικά σκάφη από τα οποία, κάθε χρόνο, 140.000 περίπου είναι για καταστροφή. Στην Αμερική υπολογίζονται στα 16,5 εκατομμύρια σκάφη, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζονται στα 180.000 με στοιχεία του 2014. Κράτη που πρωτοπορούν στην διάλυση αυτών των σκαφών είναι  η Σουηδία και η Νορβηγία.

 Μέχρι σήμερα έχουν γίνει αρκετές μελέτες για την αντιμετώπιση του ζητήματος από μεμονωμένα κράτη   και από την ΕΕ. Οι περισσότερες καταλήγουν στο συμπέρασμα  ότι η πιο βιώσιμη λύση είναι η χρήση του υλικού στην τσιμεντοβιομηχανία, μέσω της αξιοποίησης του υλικού για την παραγωγή ενέργειας.

Η πλειονότητα των πλαστικών σκαφών καταλήγουν σε χωματερές, καίγονται ή βυθίζονται.

Σύμφωνα με ειδικούς  οι συνέπειες της ανεξέλεγκτης και παράνομης διαχείρισης των πλαστικών -πολυεστερικών  σκαφών είναι:

1. Διάλυση / Απόρριψη στην ξηρά:
- Αισθητική υποβάθμιση περιοχής,
-Πιθανές καρκινοπάθειες,
-Δερματοπάθειες,
-Αναπνευστικά προβλήματα,
-Πολύ αργή αποσύνθεση,
-Υποβάθμιση υδροφόρου ορίζοντα.

2. Καύση:
-Επικίνδυνοι Αέριοι ρίποι,
-Επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα, νάρκωση (toluene),
-Ερεθισμός ματιών, δέρματος, αναπνευστικού (βενζίνη),
-Ερεθισμός ματιών, μύτης, λαιμού και γαστρεντερικά (xylene),
-Ερεθισμός ματιών, δέρματος, τοξικά αποτελέσματα στο συκώτι, νεύρα, νευρικό σύστημα (bipheyl),
- Αναιμία, βλάβη σε συκώτι και νεύρα (naphthalene).

3. Απόρριψη στη Χωματερή
-Αν δεν θρυμματιστούν πρώτα καταλαμβάνουν πολύ χώρο και διαλύονται πολύ αργά,
-Κίνδυνος αυτανάφλεξης,
-Τοξικότητα στον υδροφόρο ορίζοντα.
«Οι διατάξεις του νόμου 2881/2001 προβλέπουν ολοκληρωμένες διαδικασίες για την εξάλειψη των κινδύνων από την παραμονή επικίνδυνων και επιβλαβών πλοίων, όμως δεν μπορούν να εφαρμοσθούν σε όλους στους χώρους των τουριστικών λιμένων διότι ο νόμος προϋποθέτει, με την έννοια του «οργανισμού», την ύπαρξη νομικού προσώπου του δημοσίου τομέα ή δημόσια υπηρεσία» τονίζουν στελέχη του κλάδου των τουριστικών σκαφών:
«Αυτό σημαίνει ότι όπου ο φορέας διαχείρισης και εκμετάλλευσης των τουριστικών λιμένων είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ή φυσικό πρόσωπο, ο νόμος αυτός δεν μπορεί να εφαρμοσθεί. Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί στην πράξη ότι η εφαρμογή των διατάξεων του νόμου παρουσιάζουν καθυστερήσεις για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.
Ο νόμος 4256/14 και ο ισχύον γενικός κανονισμός τουριστικών λιμένων προβλέπουν διαδικασίες για τη μετακίνηση των πλοίων αυτών από το σημείο που εμποδίζουν σε άλλο σημείο, χωρίς όμως να επιλύουν το πρόβλημα και να εξαλείφουν οριστικά τον κίνδυνο.»      
                                   
Προτάσεις:

1.  Να τροποποιηθούν κατάλληλα οι διατάξεις του νόμου 2881/2001 έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η εφαρμογή τους και στις περιπτώσεις που φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης του λιμένα είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ή ιδιώτης.
2.  Να προστεθεί νέα παράγραφος 8 στο άρθρο 9 του ανωτέρω νόμου, ώστε να προβλεφθεί η ορθή περιβαλλοντική διαχείριση στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας των πλαστικών σκαφών που απομακρύνονται από τους τουριστικούς λιμένες, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
«Παράλληλα, προτείνεται η συμπλήρωση του νόμου 4256/2014 έτσι ώστε να υπάρξει κίνητρο για τη διαχείριση ως αποβλήτων των πλαστικών / πολυεστερικών σκαφών, με τη θεσμοθέτηση υποχρεωτικής ασφάλισης. Η συγκεκριμένη πρόταση θεωρούμε ότι υπερτερεί, έναντι άλλων, σε δύο βασικά σημεία. Έχει μηδενικό κόστος για το ελληνικό Δημόσιο και φέρνει άμεσα αποτελέσματα» καταλήγουν στελέχη που έχουν ασχοληθεί με το θέμα.